Vandaag: het alledaagse bijzonder gemaakt.
Onschuldig jasje.
Niet elk werk kan op een pronkplek in het museum hangen. In de marge vind je de ‘passant’. Elke maand laat Wim Pijbes je stilstaan bij zo’n stille schat.
Als je van de jaren zestig houdt, vind je in Amsterdam altijd wel iets van je gading. Geen tijdperk past beter bij de hatsjikgedachte van de Amsterdamse tofheid. (vrij naar Henk Hofland). En waar wordt dit beeld beter gekoesterd dan in het Stedelijk Museum? Daar in de eerste zaal liep ik onlangs recht op een voor mij onbekend kunstwerk af. Een groot rechthoekig geel vlak overgoten met een glanzend wit laagje. Is het kunststof, metaal, synthetisch? Ik kon het niet direct plaatsen maar dichterbij gekomen bleek het te zijn waar het op leek; een jas. Girls’ Coat Piece’ las ik op het plastic bordje aan de onderrand van het paneel. Een meisjesjas dus, denk ik, of beter gezegd een stijlvolle lakleren jas voor een modieuze jonge vrouw. Onmiddellijk begonnen de associaties te stromen: Catherine Deneuve, Emilio Pucci, Mary Quant. Hoe onschuldig het hier nu hangt in deze museale setting prachtig om te zien, als een teken uit een andere tijd toen was het volkomen nieuw en ontwrichtend. We schrijven 1966, het jaar waarin Pieter Engels, toen pas 28 jaar oud, dit kunstwerk maakte en de pas benoemde directeur Edy de Wilde het verwierf. Twee jaar eerder had hij Nederland al kennis laten maken met de nieuwe Amerikaanse popart. Het was het jaar dat Amsterdam werd getekend door rellen en de rookbom die het huwelijk van prinses Beatrix en Claus von Amsberg verstoorde. De dagen van de gevestigde orde leken geteld. Alles zou anders worden. Massamedia, reclame en massaconsumptie deden hun intrede in de kunst en in het museum. Het alledaagse werd buitengewoon en het buitengewone alledaags. Volgens Andy Wharhol, die vanaf het begin van de jaren zestig een razendsnelle opmars maakte en in 1968 zijn eerste tentoonstelling in het Stedelijk Museum van Amsterdam zou hebben, zou in de toekomst iedereen zijn eigen fifteen minutes of fame beleven. Een voorspelling die lijkt uit te komen in ons tijdperk van vloggers en bloggers.
PIETER ENGELS IS EEN KUNSTENAAR DIE PRECIES OP DE GOLF VAN ZIJN TIJD ZIT. Hij zette in 1963 de schilderkunst radicaal opzij om zich toe te leggen op, wat hij zelf zegt ,,(…) assemblages: wandobjecten met gebruiksvoorwerpen vervreemd door isolement en/of ‘Engels’ interventie’. Wonderbaarlijke gebeurtenissen: flacons met door Engels uitgeademde lucht. Engels knipt elk geldig bankbiljet. Engels beschadigt je auto (mooi). Engels op bezoek etc. d.w.z. Engels’ interventie in objecten, situaties en ruimtes.” Kortom, de verbeelding aan de macht in “Magies Centrum” Amsterdam. Voor mij als hedendaagse bezoeker is dit Girls’Coat Piece anno 2017 niet alleen een teken des tijds, maar vooral ook een verwijzing naar de toekomst. Een toekomst, die mooier leek dan hij ooit had kunnen zijn.
Wim Pijbes.