1964 EPO
Pieter Engels, was de eerste Nederlandse kunstenaar die zich presenteerde als ondernemer, hij richtte het bedrijf EPO op: Engels Products Organization.
Een bedrijf wat in plaats van kunst, producten, maakte. Producten van gladde smetteloze materialen wat deed denken aan de luxe sier en gebruiksvoorwerpen van die tijd.
Het bedrijf en de producten werden aan de man gebracht door folders, posters en flyers zoals men dat in de reclame gewend was.
EPO werd gelijk opgepikt in de Nederlandse kunstwereld en was ook prompt een succesvol bedrijf.
Typische EPO Producten zijn, prototypes, herstelde meubelen, assemblages, curtain pieces, girls coat pieces (1966) letter pieces en connection plate.
Een aantal EPO sleutelwerken uit eind jaren zestig met de kunst als onderwerp: Weight of a modern art piece(1968), Clothes of the Emporer a modern art piece(1967), Golden Fiction(1968), Bad Constructed Canvas(1967, hommage a engels)
Met EPO stelde Pieter Engels, niet alleen de waarden als uniciteit en authenticiteit en het idee van kunst als individuele expressie aan de orde, maar ironiseerde hij ook het marktmechanisme van het kunstapparaat.
Kunst i.p.v. individuele expressie, naar kunst als een massaproduct.
i.p.v een uniek kunstwerk , met een niet in geld uit te drukken waarde, wordt het kunstwerk een merkartikel met het daarbij behorende prijskaartje .
Pieter Engels maakte de economische wetten tot onderwerp van zijn kunst in een tijd waarin het in één zin noemen van kunst en commercie nog taboe was, om het platte marktmechanisme in de kunst genadeloos bloot te leggen. Kijkend naar nu is duidelijk dat de kunst niet aan de onbeteugelde macht van de markt en haar belachelijke excessen heeft weten te ontsnappen.
Een belangrijke stellingname van Engels was, ‘Style as dogma is the vehicle of standstill. Met als gevolg dat Engels niet als maar het zelfde trucje bleef herhalen en al spoedig een volgend bedrijf oprichtte: ENIO.
E P O – S H O W
GALERIE 845
Engels Products
NIEUW MEESLEPEND SENSATIONEEL TE GEK GEWELDIG UITZONDERLIJK KRANKZINNIG SEXY BUITENGEWOON GESTROOMLIJND AANTREKKELIJK MOOIER BETER FUNCTIONEEL UNIEK NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW EN NOG EENS NIEUW ALTIJD NIEUW ALTIJD NIEUWER ALTIJD HET NIEUWST HET NIEUWST HET NIEUWST! ALTIJD HET BEST!!!!!
NEEM EPO HET IS EEN ENGELS PRODUCT
WAT ENGELS DOET DOET ENGELS GOED!
Heeft u reeds een Jaguar – chinchilla voor uw vrouw – een prive zwembad – aircondition door het gehele huis? Dan is het nu de tijd EPO aan te schaffen! VERRAS UW HUISGENOTEN UW VRIENDEN ZULLEN U BENIJDEN! U BENT ZO NIEUW MET EPO IN UW HUIS!
ATTENTIE
gratis 1 Philishave of mixer bij aankoop van 1 EPO cat. A/ gratis 1 koelkast bij 3 EPO’s cat A gratis 1 vliegreis naar de Canarische Eilanden bij aankoop van 6 EPO’s cat A (bij contante betaling) en ook GEMAKKELIJKE BETALINGSVOORWAARDEN
zowel voor particulieren als bedrijven in iedere gewenste vorm of kleur leverbaar speciaal voor uw huis of bedrijf vervaardigd vanaf 400 gulden per m2
EPO cat A/ vanaf 1500 gulden per m2
EPO cat B/ vanaf 800 gulden per m2
EPO cat C/ vanaf 500 gulden per m2
EPO cat D/ vanaf 250 gulden per m2 etc zoals: (wand)meubelen – obstakels – reliëfs etc.
EPO suprisingflasks cat: Z
1 fl ENGELS UITGEADEMDE LUCHT (onvermengd) a 25.- gulden
1 fl ENGELS UITGEADEMDE LUCHT (gemengd) a 25.- gulden
1 fl ENGELS MIXTURE (diverse gebruikte producten) a 50.- gulden
1 fl ENGELS HAAR beperkt leverbaar a 99.- gulden
1 fl ENGELS TRANEN beperkt leverbaar a 99.- gulden
Bestellingen
ENGELS PRODUCTS ORGANIZATION
109 valeriusstraat – amsterdam – holland – phone: 020-734811
STUNTMAN OPENT SHOWROOM IN AMSTERDAM
PIETER ENGELS: ,, Achter alle gekheid schuilt veel ernst”
Activiteiten BESTRIJKEN BREED TERREIN.
AMSTERDAM, 23 april. – In het Amsterdamse kunstwereldje, dat rijk is aan vreemde vogels, heeft Pieter Engels (27), zoon van een kunstschilder uit Rosmalen, nadrukkelijk een plaats opgeëist. Die plaats meent hij te kunnen claimen door vandaag aan de Prinsengracht zijn ,,ENGELS ROOM” te openen, waar de resultaten van zijn activiteiten, die een breed terrein bestrijken, permanent geëxposeerd zullen worden. Zijn showroom zal hij twee maanden per jaar beschikbaar stellen aan zijn avant-gardistische collega’s.
,,Engels is ’n mentaliteit – een rijkgeschakeerde mentaliteit. Vanuit deze mentaliteit brengt hij u steeds opnieuw in een staat van verwondering. Zijn activiteiten nu, resulterend in zijn Engels Products en ,, Engels Formulations” zijn altijd het gevolg van een incidentele keuze uit zijn conclusies, stuk voor stuk en tegelijkertijd samen een doorzien van wat belangrijk en onbelangrijk wordt geacht. In zijn activiteit maakt hij begrip en begrippen doorzichtig”, zo staat er in de voor hedenmiddag geldende uitnodiging te lezen. En op het toegangsbewijs: ,,Engels scheurt persoonlijk uw kaartje à f 1,- . Scheurt uzelf, dan kost het niets”. Pieter Engels is voor een geintje te porren. Die geintjes manifesteren zich vooral in de door hemzelf ontworpen teksten op aanplakbiljetten, die een op stapel staande expositie de nodige voorpubliciteit moeten geven. Toen Pieter Engels directeur en enige werknemer van de in de hoofdstedelijke Valeriusstraat gevestigde Engels Products Organization vorig jaar in Arnhem zou exposeren vroeg hij het publiek E.P.O. producten aan te schaffen op voorwaarde dat het in bezit was van een jaguar, een Chinchilla (voor de vrouw) ’n privezwembad en een airconditioning door het gehele huis.” ,,Maar achter al deze gekheid gaat een hoop ernst schuil”, zegt hij.
Pieter Engels is eigenlijk van huis uit kunstschilder. Een jaar of tien geleden volgde hij lessen op de Bossche academie, waar hij zich vooral toelegde op hele donkerbruine en zwarte abstracte schilderijen zeer tot ongenoegen van zijn leermeesters die hem veel liever de kant van het landschappen- en stilleven genre wilden opduwen. ,,En omdat ik een vrij meegaand type ben, ging ik toen braaf stillevens schilderen. Ik had er nog succes mee ook”. In 1958 vond hij het hoog tijd om naar het kunstenaarsmekka Amsterdam te trekken, waar hij zich op het vervaardigen van ruimtelijke projecten – voortgevloeid uit ’t schilderij – begon toe te leggen. Wierp zich vervolgens op het aluminiumreliëf, waarvan er enkele de lange wanden van zijn woning in Oud – Zuid sieren. En passant houdt hij zich bezig met het schrijven van pakkende reclameteksten, uitsluitend ten behoeve van eigen exposities, het lanceren van de Engels Formulations, een futuristisch project als reactie op de huidige poëzie en met zijn twee romans, die beide nog lang niet aan het laatste hoofdstuk toe zijn. Kortom: Pieter Engels is met vele facetten van de kunst bezig, dit in tegenstelling tot de gevestigde mannen als Appel en andere grootheden die ,, toch maar elke keer weer het zelfde doen”.
BENAUWEND
Dit vindt Engels het meest benauwende van het kunstenaarschap. Het liefst zou hij elk seizoen een nieuwe kunstvorm op de nog lang niet verzadigde markt willen brengen. In november bijvoorbeeld komt hij met een spiksplinternieuw project voor de dag: een ,, heel erg luxe en heel erg prettige wijze van mensen begraven”. Hoe hij dat denkt te doen is voor hem al hoog en breed een weet; voor ons zal het vooralsnog een vraag blijven. Pieter Engels houdt dit geheim nog minstens een half jaar voor zichzelf onder embargo. De opening van z’n showroom hebben wij aangegrepen om de man die onmogelijk in de beroepengids in een bepaalde rubriek ondergebracht kan worden, op te zoeken. Privé is Engels aanmerkelijk rustiger dan zijn sales-promotor Simon Es er voorgeeft . Zichtbaar verlegen brengt hij de-even-voorstellen ceremonie op gang. Het gezin Engels bestaat verder uit echtgenote Liesbeth (26), Manuela (4), en het bijna tweejarige ,, kleine baasje” Wladimir. Vanachter zijn dikke brillenglazen kijkt hij z’n vrouw en de twee spruiten, die zich elders in het oude herenpand terugtrekken, na. Pieter Engels gaat over zijn werk vertellen. Vertellen doet hij niet graag omdat spreken voor hem een opgave is. ,,Ik schrijf stukken beter. De reclame die ik voor mezelf maak doet het geloof ik wel. Wat Engels doet is teveel om op te noemen of Engels maakt zijn Engels Products om zichzelf en u te vermaken doet het geloof ik wel. De mensen worden nieuwsgierig. Dat vermaken bijvoorbeeld, dat heeft voor mij een dubbele betekenis. Ik heb eens een tentoonstelling gehad, waar op alleen maar stoelen te zien waren die ik doormidden had gezaagd. Ik had ze vermaakt en de mensen vermaakte zich. Een museum in Stockholm heeft zelfs zo’n stoel gekocht. Zaken doen hoeft niet altijd in ernstige sfeer te geschieden”.
WEERSTANDEN
Roept zo’n tentoonstelling niet weerstanden op? Engels zegt: genoeg. Maar ik vind het heus niet erg om voor een rebel in de kunst versleten te worden. Ik heb echter meer voor- dan tegenstanders van mijn werk. Mijn supporters, dat zijn hoofdzakelijk verzamelaars. En bij mij komen ze aan hun trekken. Ik probeer iedere keer met iets heel nieuws te komen. Weet je; ik kan alles voor mijn werk gebruiken. Die aluminium-reliëfs (wijst naar de wand) stellen zo op het eerste gezicht niets voor. Je ziet er niets aan. Maar de leegte is toch ook iets? Ook dat boeit me. Daarom kan ik alles gebruiken. Ik vind een schilderij van een paus even absurd als een kapotte tafel met stoelen. Dat schilderij steekt niet gunstig af tegen die andere kunstuitingen van mij. Trouwens, aan mijn verkoopcijfers merk ik wel dat er een groeiende vraag naar mijn werk is”. Pieter Engels vertelt dat allemaal wat aarzelend. Hij is geen vlotte prater; hij luistert liever. Luisteren doet hij, wanneer het werk hem niet opeist, in de schemerige volkskroegen op Nieuwen- en Zeedijk. Dat is voor hem het einde. Aan de typische kunstenaarstenten als de Kring en Reynders op ,, het Plein” heeft hij een gloeiende hekel. Hij ontmoet niet graag collega’s, die zich vaak bedienen van overspannen taal. Wat dat betreft zit Pieter Engels in het rustige Oud-Zuid, waar alleen maar achter de vitrage gespioneerd wordt, goed op zijn plaats. Hij vindt zichzelf een geïsoleerde figuur. En hij voelt zich daar wel bij. Hij voelt zich ook wel bij z’n dagelijks terugkerend programma: twee uur ’s middags opstaan (,,’s morgens moet je toch allemaal rot klusjes opknappen”). Drie uur bij zijn vrouw en spruiten zitten om vervolgens tot diep in de nacht aan één stuk door te werken. Met zijn gouden handen, en met zijn gouden hersens maakt en denkt Pieter Engels nieuwe stunts uit”.
FLES LUCHT
Een andere kunstvorm, waaraan de man, die ieder geldig bankbiljet desgewenst voor tien gulden doorknipt of u voor een tientje helpt aan een fles door hem uitgeademde lucht, zich graag overgeeft is de poëzie. Want Pieter Engels vindt de huidige niet best. ,, Het is allemaal veel te lang en daarom dreigt het voor de lezer onduidelijk te worden. Ik heb in de loop der jaren geprobeerd om hierin verandering te brengen”. Hij loopt naar zijn bureau in de hoek van de kamer waar de Engels Product Organization gevestigd is ( het briefpapier is gesierd met een piepklein fotootje van de directeur van dit bedrijf) en komt even later terug met een lijvige ordner, waarin zijn poëzie is ondergebracht. Op elk folie-vel staat vaak niet meer dan één zin, een Engels Formulation. Een kleine greep uit de inhoud. ,,Achter de wolkenkrabber schijnt de zon”; ,, Ik strooi strand in haar ogen” en ,,Liever lui dan pa”. Dit zijn z’n laatste. In het beginstadium was hij ook nog wel eens aan de lange kant. Hij bleef echter duidelijk: ,,Voor de kust van Catholica drijft ’n zonverbrand vrouwen lijk op de rustig kabbelende golfjes. Naast haar de Paris Match en ’n pakje Lucky Strike. De gouden aansteker is reeds gezonken. En deze: ,, In haar ogen blonk eindelijk een traan; of kwam het van de contactlenzen?’. En tenslotte één voor de doordenkers: ,, Smyslov is een schaker. Marilyn Monroe was een vrouw. Om kort te gaan: van Moskou naar Vladivostok (via Tasjkent) loopt een spoorlijn. Wat ik daarmee zeggen wil? De toren van Pisa staat, als u dit leest nog schever. Deze staaltjes van Engels Formulation, voor Pieter Engels gesneden koek. Hij bedenkt ze vaak in dezelfde luie stoel, waarin hij nieuwe stunts uitdenkt om zijn gezond éénmansbedrijf nog beter te laten marcheren. Tussen zijn doorgaans dure E.P.O. producten treft een koopjesjager ook wel iets van zijn gading aan. Voor de uitzonderlijk lage prijs van vijf gulden kan hij met hem spreken. Romantische dames kunnen voor een tientje een dansje met hem maken en krijgen – na bijbetaling van drie rijksdaalders – nog een kus op de koop toe. O ja, automobilisten die van plan zijn de showroom van Pieter Engels aan de Prinsengracht 845 te bezoeken, kunnen reeds vanaf 25 gulden hun wagen door hem laten beschadigen! De tegenstanders van Pieter Engels kunnen alles van hem zeggen, maar niet dat hij stilzit. Hij bereidt nu al weer nieuwe stunts voor, zegt hij. In zijn poëzie-ordner lezen wij een Engels Formulation: ,, Verveling – creativiteit”.
Loek Smits (23 april 1966)
Pieterengels.nl/formulation
